Alleen een cultuur die het individu en zijn dwarsheid ruimte
geeft en op prijs stelt, is het waard om te verdedigen, want menswaardig.
Het is aan de kunstenaar en de filosoof om de volle ruimte
van menszijn te verkennen en te exploreren: in z’n hoogten, diepten en verten, en om te beginnen: aan de oppervlakte, de huid van het leven!
Hoe zouden we kunnen ontsnappen aan automatismen in denken
en handelen en aan de robotisering van het dagelijks bestaan zonder creativiteit, deze
raadselachtige, onvoorspelbare godheid!
*****
Revisiting Kant:
Net als kunst is filosofie mensbetrokken. Wat ook wordt
gecreëerd of onderzocht, het gaat om de betekenis ervan voor mensen, voor mij
dus. Vragen zijn geen willekeurige vragen, maar vragen voor een mens. Creaties
zijn menselijke creaties: ze hebben eerst en vooral betekenis voor degene die ze
heeft gecreëerd. Heeft het dan zin om voorbij
deze betrokkenheid te willen gaan? Is er reden om zich af te vragen hoe of wat de wereld
op zich zou kunnen zijn, los van
menselijke betrokkenheid? Wetenschappelijk, ja, maar ook wijsgerig? Wijsgerig ben ik geïnteresseerd in de wereld voor ons. En ook als
we proberen op wetenschappelijke wijze los te komen van onze menselijke
betrokkenheid bij het onderwerp, waardoor bijvoorbeeld vooringenomenheden of
vertekeningen (als gevolg van onze betrokkenheid) kunnen worden gecorrigeerd,
gaat het er dan uiteindelijk toch weer niet om wat het onderzoek te
betekenen heeft voor ons, mensen?
Hebben we toegang
tot de wereld-op-zich? Ja, in wetenschap. Simpel, moeilijker hoeven we het niet
te maken. Hoe de wereld op zich is, los van onze betrokkenheid, kunnen we niet
weten, zonder in tegenstrijdigheden te vervallen, maar we hebben er wel toegang
toe. In wetenschap abstraheren we van de wijze waarop de wereld aan ons verschijnt en hoe we haar ervaren, - oftewel: de wereld-voor-ons.
Aangezien we met wetenschappelijke kennis in staat zijn de dingen en de gang
van zaken in die wereld effectief te manipuleren, blijken we toegang te hebben
tot de wereld zoals die op zich is. Bewijs:
wetenschap werkt!
Het denken in termen van mogelijke werelden vergeet dat het een denken is, wanneer het zich afvraagt welke van die mogelijke werelden de meest waarschijnlijke is. Zonder denken geen mogelijkheden, noch waarschijnlijkheid. De enige wereld die behalve mogelijk ook werkelijk is, is die wereld die het denken niet nodig heeft om te worden aangetroffen.
Het denken in termen van mogelijke werelden vergeet dat het een denken is, wanneer het zich afvraagt welke van die mogelijke werelden de meest waarschijnlijke is. Zonder denken geen mogelijkheden, noch waarschijnlijkheid. De enige wereld die behalve mogelijk ook werkelijk is, is die wereld die het denken niet nodig heeft om te worden aangetroffen.
