Thursday, November 2, 2017
Sunday, October 15, 2017
Tuesday, October 3, 2017
3 oktober 2017: Reflecties (XXVII)
De bereidheid om te sterven en het (werkelijk!) voor mogelijk houden om er zelf een einde aan te maken, geven alle ruimte aan het leven.
Hoe ver kom je met het louter onderzoeken van je eigen ervaringen? – iets wat in coaching en in praktische vormen van filosofie leidraad is. Ik betwijfel sterk of het toereikend is, wil je er echt van leren. Het zelfonderzoek is noodzakelijk, maar niet voldoende. Om het onderzoek naar aanleiding van een ervaring werkelijk vruchtbaar te laten zijn, heb ik vaak een weten nodig dat niet met de ervaring gegeven is: een interpretatie, begrippen, verhalen. Een weten waarmee inzichtelijk wordt wat de ervaring zou kunnen betekenen. Weliswaar ben ik zelf degene die het een en ander linkt, selecteert en afweegt, en zo de koppeling vruchtbaar maakt, maar dat betekent niet dat ik zonder dat weten kan, - een weten dat doorgaans niet van mijzelf komt. (Wat zegt dit over ‘leren uit ervaring’? En wat zegt het over de effectiviteit van coaching en van praktische vormen van filosofie?)
Het plantsoen waaraan ik woon is een verzamelplaats voor ouders met kleine kinderen. Hoe vaak zie ik een kindje alleen op de wip zitten, of rondkruipen bij de glijbaan, of jengelen om te worden geduwd op de schommel, terwijl papa of mama op het bankje langdurig zitten te staren op hun mobiel. Fatsoen weerhoudt me ervan om het raam open te doen en te schreeuwen: doe godverdomme die mobiel eens weg. Praat en speel met je kind! Waarom ben je ouder geworden? Asociale hufter! Bij deze.
Hoe ver kom je met het louter onderzoeken van je eigen ervaringen? – iets wat in coaching en in praktische vormen van filosofie leidraad is. Ik betwijfel sterk of het toereikend is, wil je er echt van leren. Het zelfonderzoek is noodzakelijk, maar niet voldoende. Om het onderzoek naar aanleiding van een ervaring werkelijk vruchtbaar te laten zijn, heb ik vaak een weten nodig dat niet met de ervaring gegeven is: een interpretatie, begrippen, verhalen. Een weten waarmee inzichtelijk wordt wat de ervaring zou kunnen betekenen. Weliswaar ben ik zelf degene die het een en ander linkt, selecteert en afweegt, en zo de koppeling vruchtbaar maakt, maar dat betekent niet dat ik zonder dat weten kan, - een weten dat doorgaans niet van mijzelf komt. (Wat zegt dit over ‘leren uit ervaring’? En wat zegt het over de effectiviteit van coaching en van praktische vormen van filosofie?)
Het plantsoen waaraan ik woon is een verzamelplaats voor ouders met kleine kinderen. Hoe vaak zie ik een kindje alleen op de wip zitten, of rondkruipen bij de glijbaan, of jengelen om te worden geduwd op de schommel, terwijl papa of mama op het bankje langdurig zitten te staren op hun mobiel. Fatsoen weerhoudt me ervan om het raam open te doen en te schreeuwen: doe godverdomme die mobiel eens weg. Praat en speel met je kind! Waarom ben je ouder geworden? Asociale hufter! Bij deze.
Friday, September 22, 2017
22 september 2017: Reflecties (XXVI)
Filosofische creativiteit is nodig, telkens weer, om aloude
vragen en thema’s opnieuw te doordenken, in het licht van veranderde omstandigheden,
nieuwe ervaringen en een andere denktaal.
De mens is gefascineerd door z’n geest. Deze fascinatie voorziet filosofie, kunst en spiritualiteit van hun belangrijkste onderwerp, tevens hun eigenlijke bestaansreden, - te meer daar de van zichzelf genietende geest zorgt voor de hoogste vorm van geluk: de gelukzaligheid van een kalme, in zichzelf weerspiegelde geest en een opgeruimd gemoed.
Liberale politiek leidt niet tot samenleven in diversiteit, maar tot segregatie. Schijnvrijheid, bepaald door marktwerking.
Fotografie en het vele. Het archief aan beelden in ons geheugen is oceanisch en wordt dagelijks gevoed met nog meer beelden. Aandacht voor een nieuw beeld is er doorgaans slechts in het voorbijgaan, een fractie van een seconde, tot het wordt gecategoriseerd als meer-van-hetzelfde, herkent als bijna-bekend, of verwerkt als een ‘leuke’ of ‘interessante’ nieuwigheid, zonder dat het een spoor achterlaat, dieper dan een vluchtige indruk. Kijken is doorbladeren geworden. Zelden nog doet een beeld iets. Zelden brengt het iets meer in beweging dan de retina. Zelden gaat de nieuwsgierigheid verder dan een ogenblik; een bijschrift verandert daar weinig aan. Helaas. Is het ooit anders geweest?
Alledaags nihilisme. De versnacking van filosofie grijpt om zich heen. Alles in hapklare brokken. Als pilletje voor tussendoor, waardoor je de illusie kan hooghouden dat je leven toch de moeite waard is, ondanks je bullshit-job, de schone schijn, het vele holle geleuter en de liefde op afbetaling. In plaats van er iets aan te doen, echt na te gaan denken en te stoppen met onzin, neem je genoegen met af en toe een cerebrale tranquillizer: een risicoloos babbeltje over een filosoof, een stoomcursusje zus, een gesprekje zo. Welterusten!
Met kunst gebeurt iets vergelijkbaars als met filosofie: zij wordt krachteloos gemaakt, kalt gesteld, ontdaan van haar indringendheid, en wel door haar te esthetiseren, teruggebracht tot louter esthetische objecten, geschikt voor snelle, toeristische consumptie. Een kunstwerk wordt gestript tot anekdote in de kunstgeschiedenis, het liefst met een persoonlijk verhaal, zonder verdere functie of impact. Zelfs dada of surrealisme worden zo ‘leuk’ of ‘interessant’: om erbuiten te blijven en zich niet te laten raken. Zoals ook een altaarstuk of een boeddha-beeld museaal wordt ontdaan van elke rituele context; knielen voor een beeld doe je er niet. Hetzelfde gebeurt met werk van een Beuys, een Heyboer of een Kiefer. Kunst versnackt.
De mens is gefascineerd door z’n geest. Deze fascinatie voorziet filosofie, kunst en spiritualiteit van hun belangrijkste onderwerp, tevens hun eigenlijke bestaansreden, - te meer daar de van zichzelf genietende geest zorgt voor de hoogste vorm van geluk: de gelukzaligheid van een kalme, in zichzelf weerspiegelde geest en een opgeruimd gemoed.
Liberale politiek leidt niet tot samenleven in diversiteit, maar tot segregatie. Schijnvrijheid, bepaald door marktwerking.
Fotografie en het vele. Het archief aan beelden in ons geheugen is oceanisch en wordt dagelijks gevoed met nog meer beelden. Aandacht voor een nieuw beeld is er doorgaans slechts in het voorbijgaan, een fractie van een seconde, tot het wordt gecategoriseerd als meer-van-hetzelfde, herkent als bijna-bekend, of verwerkt als een ‘leuke’ of ‘interessante’ nieuwigheid, zonder dat het een spoor achterlaat, dieper dan een vluchtige indruk. Kijken is doorbladeren geworden. Zelden nog doet een beeld iets. Zelden brengt het iets meer in beweging dan de retina. Zelden gaat de nieuwsgierigheid verder dan een ogenblik; een bijschrift verandert daar weinig aan. Helaas. Is het ooit anders geweest?
Geest. Het enige
dat mij langer doet kijken naar een beeld is het menselijke van de kunstenaar,
zijn mentaliteit, zijn sensibiliteit, zijn ‘zit in het leven’, en hoe dit tot
uitdrukking komt in wat hij laat zien en in de keuzes die hij maakt.
Gelieve geen beelden die reiken naar mij als genieter van kunst, noch die zichzelf genoeg zijn. Laat mij reiken naar de diepten van een kunstenaar, zijn liefde, zijn pijn, de rijkdom van
zijn geest, verfijnd dan wel grof gestemd, - in ieder geval werk waarin iemand
op het spel staat. Ik ben niet in hem persoonlijk geïnteresseerd, maar in wat
hij blootlegt aan menselijkheid, en wat ik dus met hem deel, door hem
aangewakkerd, onderzocht, doorleefd, geactualiseerd, verhevigd, tot uitdrukking
gebracht.
Is conceptuele kunst er werkelijk in geslaagd om de geest aan te spreken? Heeft zij voorbij het louter plezieren van het oog weten te komen?
Alledaags nihilisme. De versnacking van filosofie grijpt om zich heen. Alles in hapklare brokken. Als pilletje voor tussendoor, waardoor je de illusie kan hooghouden dat je leven toch de moeite waard is, ondanks je bullshit-job, de schone schijn, het vele holle geleuter en de liefde op afbetaling. In plaats van er iets aan te doen, echt na te gaan denken en te stoppen met onzin, neem je genoegen met af en toe een cerebrale tranquillizer: een risicoloos babbeltje over een filosoof, een stoomcursusje zus, een gesprekje zo. Welterusten!
Met kunst gebeurt iets vergelijkbaars als met filosofie: zij wordt krachteloos gemaakt, kalt gesteld, ontdaan van haar indringendheid, en wel door haar te esthetiseren, teruggebracht tot louter esthetische objecten, geschikt voor snelle, toeristische consumptie. Een kunstwerk wordt gestript tot anekdote in de kunstgeschiedenis, het liefst met een persoonlijk verhaal, zonder verdere functie of impact. Zelfs dada of surrealisme worden zo ‘leuk’ of ‘interessant’: om erbuiten te blijven en zich niet te laten raken. Zoals ook een altaarstuk of een boeddha-beeld museaal wordt ontdaan van elke rituele context; knielen voor een beeld doe je er niet. Hetzelfde gebeurt met werk van een Beuys, een Heyboer of een Kiefer. Kunst versnackt.
Sunday, August 13, 2017
13 augustus 2017: Reflecties (XXV)
Noodzaak om werkelijk levenliefhebbend en aards te gaan leven
en denken: afrekenen met alle teleologie.
Zoals je de rede (opgevat als zintuig voor innerlijke
tegenspraak) kunt negeren met het oog op een ‘hoger doel’ of een idealistisch
project, zo kun je ook de macht van waarheid negeren, en gaan voor
‘alternatieve feiten’.
In het verhaal van
het neoliberalisme heb ik alle ruimte, kan ik doen wat ik wil. In de realiteit van het neoliberalisme word ik
beperkt in mijn mogelijkheden door machtsverhoudingen, gevestigde belangen,
kongsi’s en elites.
Het is nu niet de tijd om de orde te willen bewaken of herstellen, maar om nieuwe wegen te zoeken en te experimenteren! Buiten de gebaande paden dus, creatief en zonder rekening te houden met gevestigde belangen en waarheden.
We leven in catastrofale tijden. Leve de vernieuwing!
Hoe niet waanzinnig te worden? Is dat door er vorm aan te geven? Is dat een reden om te studeren, veel te schrijven en creatief te zijn: om zo enigszins greep te houden op het (eigen) leven en niet te ‘ontsnappen’ in de gekte van oneindige vormloosheid?
Het is nu niet de tijd om de orde te willen bewaken of herstellen, maar om nieuwe wegen te zoeken en te experimenteren! Buiten de gebaande paden dus, creatief en zonder rekening te houden met gevestigde belangen en waarheden.
We leven in catastrofale tijden. Leve de vernieuwing!
Hoe niet waanzinnig te worden? Is dat door er vorm aan te geven? Is dat een reden om te studeren, veel te schrijven en creatief te zijn: om zo enigszins greep te houden op het (eigen) leven en niet te ‘ontsnappen’ in de gekte van oneindige vormloosheid?
Liefde: een vrouw verlangt dat er exclusief voor haar
gekozen wordt, zelfs als minnares.
Passie voor waarheid: innerlijke tegenstrijdigheden niet
voor lief kunnen en willen nemen.
Mensen willen erkenning, en dat geldt ook voor hun levensovertuiging. Er zijn levensovertuigingen die zich gemakkelijk laten koppelen en vermengen met andersdenkenden (zoals humanisme en boeddhisme). Er zijn levensovertuigingen die uitgaan van exclusiviteit, met een ingebouwde acceptatie van uitsluiting (zoals orthodoxe vormen van jodendom en christendom); hun exclusiviteit vertaalt zich doorgaans in een zelfbeeld van uitverkorenheid. En er zijn levensovertuigingen die universeel willen worden erkend, gekoppeld aan een zelfbepaalde wereldorde (zoals evangeliserende versies van het christendom en de islam); men zal niet rusten totdat iedereen hetzelfde geloof deelt of het aanvaardt als dominant.
Mensen willen erkenning, en dat geldt ook voor hun levensovertuiging. Er zijn levensovertuigingen die zich gemakkelijk laten koppelen en vermengen met andersdenkenden (zoals humanisme en boeddhisme). Er zijn levensovertuigingen die uitgaan van exclusiviteit, met een ingebouwde acceptatie van uitsluiting (zoals orthodoxe vormen van jodendom en christendom); hun exclusiviteit vertaalt zich doorgaans in een zelfbeeld van uitverkorenheid. En er zijn levensovertuigingen die universeel willen worden erkend, gekoppeld aan een zelfbepaalde wereldorde (zoals evangeliserende versies van het christendom en de islam); men zal niet rusten totdat iedereen hetzelfde geloof deelt of het aanvaardt als dominant.
Thursday, August 3, 2017
3 augustus 2017: Reflecties (XXIV)
Hoe komt het dat zoveel moderne ouders eruitzien als een
productie-eenheid in vol bedrijf, zonder veel plezier in elkaar?
De spelende mens. Kinderen leren niet alleen regels; ze bedenken er ook en spelen ermee. Ze spelen binnen regels die ze zelf creëren en weten dat. In hoeverre weten volwassenen nog dat zij verwikkeld zijn in spelen? Spelen zij nog met regels?
Wanneer ik kunst beleef, besef ik weer hoe geweldig het is om te leven. Hoe mooi en creatief het leven kan zijn! Verhalen, beeldende kunst, muziek: als alles misgaat, de ultieme hoop...
Godsdienst is een ernstige vorm van wantrouwen die hoop doet verkeren in een zeker weten, geprojecteerd in buitenaardse verwachtingen.
Wat is werkelijkheid? Ik kan me niets reëlers voorstellen dan de dingen die ik dagelijks waarneem, de gevoelens die ik me gewaarword, de gedachten die komen en gaan. Uiteraard is het allemaal veranderlijk, maar dat doet niets af aan hun bestaan. Hoe zij bestaan is verschillend. De dingen bestaan op een andere wijze dan mijn gevoelens, en deze bestaan weer op een andere wijze dan mijn gedachten, maar aan hun bestaan twijfel ik niet, - ondanks alle pogingen om dingen, gevoelens en gedachten tot illusie te verklaren, of terug te brengen tot een subjectieve indruk of voorstelling. Mijn waarheid over de werkelijkheid kan niet kloppen. Ik kan mij vergissen, in verwarring verkeren of bevooroordeeld zijn, maar dat doet niets af aan de werkelijkheid, niet alleen van hetgeen waarover ik een opvatting heb, maar ook van de vergissing, de verwarring of het vooroordeel. Ook een vergissing gebeurt.
De spelende mens. Kinderen leren niet alleen regels; ze bedenken er ook en spelen ermee. Ze spelen binnen regels die ze zelf creëren en weten dat. In hoeverre weten volwassenen nog dat zij verwikkeld zijn in spelen? Spelen zij nog met regels?
Wanneer ik kunst beleef, besef ik weer hoe geweldig het is om te leven. Hoe mooi en creatief het leven kan zijn! Verhalen, beeldende kunst, muziek: als alles misgaat, de ultieme hoop...
Godsdienst is een ernstige vorm van wantrouwen die hoop doet verkeren in een zeker weten, geprojecteerd in buitenaardse verwachtingen.
Wat is werkelijkheid? Ik kan me niets reëlers voorstellen dan de dingen die ik dagelijks waarneem, de gevoelens die ik me gewaarword, de gedachten die komen en gaan. Uiteraard is het allemaal veranderlijk, maar dat doet niets af aan hun bestaan. Hoe zij bestaan is verschillend. De dingen bestaan op een andere wijze dan mijn gevoelens, en deze bestaan weer op een andere wijze dan mijn gedachten, maar aan hun bestaan twijfel ik niet, - ondanks alle pogingen om dingen, gevoelens en gedachten tot illusie te verklaren, of terug te brengen tot een subjectieve indruk of voorstelling. Mijn waarheid over de werkelijkheid kan niet kloppen. Ik kan mij vergissen, in verwarring verkeren of bevooroordeeld zijn, maar dat doet niets af aan de werkelijkheid, niet alleen van hetgeen waarover ik een opvatting heb, maar ook van de vergissing, de verwarring of het vooroordeel. Ook een vergissing gebeurt.
Sowieso
De kosmos is er sowieso;
De aarde is er sowieso;
Het organische leven is er sowieso;
Een levend organisme is er sowieso;
Ik ben er sowieso,
Welke opvattingen ik er ook op nahoud.
Welke opvattingen ik er ook op nahoud.
Subscribe to:
Posts (Atom)